Ekler (Çekim ve Yapım Ekleri)
Ekler işlevleri bakımından ikiye ayrılır: Yapım ekleri, çekim ekleri.
-
Yapım Ekleri
Eklendiği sözcüğün anlamını değiştiren eklerdir. Bir sözcükten yeni anlamlı başka sözcük türetir. Yapım ekleri dörde ayrılır:
- İsimden isim yapım ekleri
“-cı, -lık, -lı, -ce, -daş….”
Örnek:
İz-ci, diş-çi, aş-çı
Ön-lük, diz-lik, boş-luk
Akıl-lı, yol-suz, iş-siz
Türk-çe, yurt-taş, vatan-daş….
- İsimden fiil yapım ekleri
“-la, -laş, -lan, -a, -l…..”
Örnek:
Baş-la, buhar-laş, akıl, lan
İnce-l, dar-al, kan-a, yaş-a
- Fiilden isim yapım ekleri
“-i, ici, -im, gin, -me, -mek, -iş, -en…..”
Örnek:
Gez-i, yaz-ı, koş-u
Geç-im, seç-im, öl-üm
Gez-gin, bit-kin, düş-kün
Var-ış, giy-ecek, bak-ış….
- Fiilden fiil yapım ekleri
“-ş, -il, -n, -dir, -ar, -t…..”
Örnek:
Ağla-ma, ağla-ş, kaç-ış
Ara-n, gez-dir, yaz-dır
Oku-t, ara-t, bekle-t…
-
Çekim Ekleri
Eklendiği sözcüğün anlamını değiştirmeyen eklerdir. Çekim ekleri iki türlüdür.
A) İsim çekim ekleri
B ) Fiil çekim ekleri
- İsim Çekim Ekleri
İsim türünden sözcüklere gelen çekim ekleridir. Başlıca isim çekim ekleri şunlardır:
- Çoğul ekleri: -lar, ler eklendiği sözcüğü sayı bakımından çoğaltır. Anlamını değiştirmez.
Ev-ler okul-lar ağaç-lar…….
- İlgi ekleri(tamlayan ekleri): -ın, in, un, ün…….
Ağacın (gövdesi) arabanın (hızı)
- İyelik ekleri: Bir varlığın, bir nesnenin kime ait olduğunu bildiren eklerdir.
Ev-im (benim) yolcu-su(onun)
araba-n(senin
- Hal (durum) ekleri:
Yalın hal: bir sözcüğün hiç ek almamış halidir. ağaç, elma,sıra, defter….
Belirtme hali: -i, -ı, -u, -ü, ekiyle yapılır. evi, arabayı, yolu, okulu……
Yönelme hali: -a, -e ekiyle yapılır. okula, eve, sınıfa, maça, doktora…….
Bulunma hali: -da, -de, -ta, -te ekleri getirilerek yapılır. evde, okulda, sınıfta….
Ayrılma hali: -dan, den, -tan, -ten ekleriyle yapılır. evden, okuldan, sınıftan, maçtan….
- Eşitlik eki: -ca, -ce. sınıfça, evce, ailece, topluca…
- Fiil Çekim Ekleri
Fiillere getirilen zaman, kip ve şahıs ekleridir.
Zaman Ekleri:
Şimdiki zaman: -yor
Öğrenilen geçmiş zaman: -mış, miş
Görülen geçmiş zaman: -dı, -di
Gelecek zaman: -acak, ecek
Geniş zaman:-r, -ar, -er
Kip Ekleri:
Gereklilik kipi: -meli, -malı
İstek kip: -a, -e
Şart kipi: -sa, se
Emir kipi. Eki yok.
Şahıs Ekleri:
1. tekil şahıs: ben
2. tekil şahıs: sen
3. tekil şahıs: o
1. çoğul şahıs: biz
2. çoğul şahıs: siz
3. çoğul şahıs: onlar
teşekkürler harika bir ödev
adamsın teşekkürler
Kısa ve öz süper
Cok guzel olmuş
kısa ve öz bir anlatım olmuş teşekkürler
çok müthiş olmuş elleinize sağlık
Çok güzel bir site olmuş yarın sınavım var çok yardımcı oldu